Holmes, Sam hay vua lừa đảo Travis Kalanick (Uber) và Adam Neumann (WeWork) và vụ lừa đảo 47 tỷ USD đều có “điểm chung”.
Mỗi câu chuyện “lừa đảo” của những tỷ phú này đều có một cốt truyện “có hình”: những nhà sáng lập trẻ tuổi, bí ẩn, đầy nhiệt huyết và hành trình khởi nghiệp rực rỡ của họ. Nhưng cuối cùng tất cả chỉ là sự phóng đại, lừa dối và cáo buộc lừa đảo hàng triệu khách hàng.
Vậy họ có những “cờ đỏ” nào? Pamela Meyer – một chuyên gia phát hiện gian lận được chứng nhận từ Đại học Harvard và là tác giả của cuốn sách “Liesspotting: Proven Techniques to Detect Deception” đã giải quyết vấn đề này.
Người ta thường nghĩ nhiều về những điều thiếu sót. Điều này giúp những kẻ lừa đảo dễ dàng thoát ra. “Chúng tôi thường tin tưởng những người cung cấp những gì chúng tôi muốn. Ví dụ, một thiết bị y tế có thể phát hiện ra “thuốc chữa bách bệnh” hoặc cách làm giàu nhanh chóng thông qua tiền điện tử, chuyên gia này cho biết.
Meyer cho biết thêm, mọi người rất dễ bị lừa khi tin tưởng những người “trông có vẻ uy tín và hợp pháp”, chẳng hạn như những người có học vấn ưu tú. Holmes từng là sinh viên Đại học Stanford trước khi bỏ học để thành lập Theranos. Cha mẹ của Bankman-Fried đều là giáo sư luật của Stanford và bản thân Sam đã tốt nghiệp Học viện Công nghệ Massachusetts (MIT).
Một lý do khác là tâm lý đám đông: nếu những người xung quanh bạn nói rằng người đó đáng tin cậy, bạn có nhiều khả năng sẽ tin tưởng họ hơn. Theo chuyên gia Pamela Meyer, tính hợp pháp và quen thuộc dễ dàng “thao túng tâm lý” con người.
Dưới đây là bốn “cờ đỏ” đáng báo động về sự lừa dối bằng lời nói. Nếu để ý kỹ, chúng ta có thể phát hiện ra chúng ta nói chuyện trực tiếp hay xem các cuộc phỏng vấn.
Hoặc bác bỏ
Theo Meyer, hãy cảnh giác với những người thường xuyên đưa ra những lời “phản bác”. Hãy tưởng tượng ai đó ngồi đối diện với bạn và nói “dừng lại, câu hỏi đó sai, để tôi nói cho bạn biết tại sao?”
Đây là một hình thức “hoán đổi câu hỏi”. Họ đang tránh bị hỏi những câu hỏi chống lại họ. Thay vì trả lời rõ ràng, những người này lại “thao túng” tâm lý của người hỏi. Họ sẽ chỉ ra đâu là vấn đề trọng tâm và sau đó trả lời “thật thà” về nó. Người hỏi sẽ tạm thời quên câu cần hỏi và đi theo hướng ngược lại.
Nói ít và tránh
Đôi khi để tránh những câu hỏi thăm dò, những kẻ lừa đảo sẽ sử dụng phương pháp này để hạ thấp vấn đề, Meyer nói.
Lấy ví dụ về sự sụp đổ của FTX, Bankman-Fried đổ lỗi cho sự thiếu kinh nghiệm của mình với tư cách là người sáng lập. Không thừa nhận mình cố ý lừa dối khách hàng hay nhà đầu tư.
Đối với việc mất 8 tỷ đô la tiền của khách hàng, Bankman-Fried đã đổ lỗi cho việc quản lý nội bộ kém. Sam cũng cho biết anh bị “sốc” trước những gì xảy ra tại FTX, đồng thời phủ nhận việc mình có liên quan đến bất kỳ hành vi gian lận nào, trong một cuộc phỏng vấn tại hội nghị DealBook với The New York Times. Điều này thậm chí có thể hướng sự hoài nghi đến Alameda Research.
Theo các chuyên gia, nói giảm nói tránh, làm chệch hướng câu hỏi là dấu hiệu thứ hai của sự thao túng.
Gây hiểu lầm
Theo các chuyên gia, những người liên tục thay đổi chủ đề câu hỏi là những kẻ lừa đảo. Họ có thể làm điều này một cách chuyên nghiệp đến mức bạn sẽ không nhận ra.
Thay vì trả lời các câu hỏi về cơ sở cấu trúc của Theranos, Holmes thường đánh lạc hướng và kể câu chuyện về ông cố của cô, một bác sĩ phẫu thuật có bệnh viện mang tên ông. Hay về người chú chết vì bệnh ung thư. Holmes sẽ “kể” xem người chú quá cố của cô đã truyền cảm hứng như thế nào để cô quyết định thành lập Theranos với mong muốn chữa bệnh cho mọi người.
Bankman-Fried cũng vậy. Anh ấy thường sử dụng rất nhiều thuật ngữ tài chính trong các cuộc phỏng vấn để đánh lạc hướng khán giả. Đây là một chiến thuật, Meyer nói.
Khi lần đầu tiên giới thiệu FTX với các nhà đầu tư, Bankman-Fried đã phát video trong cuộc họp giới thiệu, nhấn mạnh rằng các nhà đầu tư sẽ phải trao quyền kiểm soát cho anh ta.
Đây là một đòn tâm lý. Sự “thờ ơ” của Sam khiến các nhà đầu tư chỉ tập trung vào hai cung bậc cảm xúc: “đầu tư cũng không chắc chắn, mà không đầu tư có thể bỏ lỡ món hời”. Biện pháp thao túng này khiến những người “sành sỏi” trong kinh doanh sẽ không suy nghĩ nhiều mà đi vào chi tiết công ty.
Bật chế độ “thuyết phục”
Hãy chú ý khi ai đó đột nhiên chuyển từ thái độ hợp tác và cởi mở sang chế độ thuyết phục. Khi họ chuyển sang giọng van nài, rất có thể bạn sẽ để họ tiếp tục nói, trích lời chuyên gia.
Đây dường như là chế độ Bankman-Fried hiện tại. Người sáng lập FTX đã tham gia nhiều cuộc phỏng vấn gần đây. Anh ta cố gắng thuyết phục công chúng rằng anh ta không cố lừa dối ai và sự sụp đổ của công ty chỉ đơn giản là do giám sát kém.
Nhưng thật khó để tin những câu chuyện như vậy. Cuối cùng, gần đây, Sam thừa nhận anh đã nói dối về một số vấn đề trong cuộc sống của mình: bao gồm trách nhiệm công việc, nền tảng chính trị, thậm chí cả việc anh ăn chay.
Những người như Sam Bankman-Fried, Elizabeth Holmes, Travis Kalanick hay Adam Neumann đều sử dụng các thủ thuật tâm lý phổ biến để lừa đảo người dùng. Chỉ sau vài lần hỏi cung, chúng dần lộ ra nhiều “chiêu trò” lẩn tránh. Theo những báo cáo mới nhất, Holmes hiện đã bị kết án 11 năm tù giam và 3 tháng quản thúc tại gia. Sam đang bị bắt và sắp phải hầu tòa.
Trước 4 dấu hiệu “lừa tình” trên, người dân cần tỉnh táo để tránh bị lừa.
Tham khảo: CNBC
Link nguồn: https://cafef.vn/4-red-flags-cuc-manh-ma-nha-sang-lap-ftx-va-nu-sieu-lua-elizabeth-holmes-da-su-dung-de-thao-tung-tam-ly-hang-trieu-khach-hang-20221215085428621.chn
