Mùa kiểm toán BCTC 2022 tiếp tục ghi nhận nhiều trường hợp lệch pha giữa BCTC tự lập và BCTC sau soát xét.
Lợi nhuận giảm sâu sau kiểm toán
Trường hợp đáng chú ý nhất là Công ty Cổ phần Thép Nam Kim (NKG) khi khoản lỗ tăng gấp đôi sau cuộc kiểm toán. Cụ thể, sau kiểm toán, doanh nghiệp thép này ghi nhận khoản lỗ lên tới 124,7 tỷ đồng, gấp đôi mức lỗ 66,7 tỷ đồng trên báo cáo tự lập.
Một số khoản mục trên BCTC thay đổi như giá vốn hàng bán, thu nhập khác, chi phí khác, chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp hoãn lại. Tuy nhiên, nguyên nhân chính khiến Nam Kim lỗ kép là do giá vốn hàng bán tăng cao.
Giải trình về vấn đề này, Nam Kim cho biết giá vốn trước kiểm toán là 21.529 tỷ đồng nhưng sau kiểm toán chênh lệch 60,8 tỷ đồng, chủ yếu do trích lập dự phòng hàng tồn kho tại công ty con Ống thép Nam Kim. và không loại trừ khoản lỗ chưa thực hiện trong năm nay của công ty con “Ống thép Nam Kim”.
Tương tự, báo cáo kiểm toán năm 2022 của Công ty Cổ phần Thaiholdings (mã THĐ) ghi nhận doanh thu thuần vẫn ở mức 4.112 tỷ đồng. Biến động bắt đầu từ doanh thu hoạt động tài chính khi tăng 15% lên 571 tỷ đồng sau kiểm toán. Trong đó, thay đổi lớn nhất là lãi từ bán các khoản đầu tư tăng lên 551 tỷ đồng.
Chi phí tài chính cũng tăng 73%, chiếm 180 tỷ đồng sau kiểm toán. Ngược lại, lãi công ty liên doanh, liên kết giảm gần 90%, chỉ còn 5 tỷ đồng. Do đó, lợi nhuận sau thuế của cổ đông công ty mẹ sau kiểm toán giảm 10%, tức gần 28 tỷ đồng, còn 244 tỷ đồng.
Thaiholdings giải trình việc giảm lợi nhuận sau thuế trên BCTC hợp nhất đã kiểm toán là do các công ty liên kết của Thaiholdings xác định lại kết quả kinh doanh năm 2022, từ đó làm giảm lợi nhuận tại các công ty liên kết.
Sau kiểm toán, lợi nhuận sau thuế hợp nhất năm 2022 của Tổng công ty Xuất nhập khẩu và Xây dựng Việt Nam (Vinaconex, m ã VCG) lỗ 118 tỷ đồng, còn 931 tỷ đồng. Nguyên nhân được doanh nghiệp đưa ra là do lợi nhuận từ một số hợp đồng xây lắp của các công ty con tại các dự án đầu tư xây dựng dở dang của công ty bị sụt giảm.
Một doanh nghiệp khác là CTCP Nhiệt điện Bà Rịa (mã BTP) cũng “mất” 7 tỷ đồng lợi nhuận sau kiểm toán. Cụ thể, theo giải trình của BTP, tổng lợi nhuận sau thuế năm 2022 của công ty trên báo cáo tự lập là 77,6 tỷ đồng. Trên báo cáo tài chính kiểm toán mới công bố, lợi nhuận sau thuế vỏn vẹn hơn 70 tỷ đồng.
Theo giải trình của công ty, mức giảm này là do chênh lệch quyết toán tiền lương năm 2022 cao hơn số tạm ghi trước kiểm toán hơn 10 tỷ đồng. Đồng thời, do công ty điều chỉnh chi phí đóng BHXH năm 2021 do đóng thừa nên phải đóng bổ sung chi phí BHXH năm 2022.
Kiểm tra sau, CTCP Kinh doanh và Phát triển Bình Dương (mã TDC) cũng ghi nhận TDC lãi vỏn vẹn 34,7 tỷ đồng, giảm hơn 12% so với báo cáo tự lập trước đó. Theo giải trình của ban lãnh đạo công ty này, lợi nhuận sau thuế trên BCTC sau kiểm toán giảm gần 5 tỷ đồng so với tự lập do điều chỉnh tăng thuế TNDN năm 2020, 2021.
Lợi nhuận sau thuế của CTCP Thép tấm Thống Nhất (mã TNS) Sau soát xét giảm 28,5% so với BCTC, chỉ còn 263 triệu đồng. Ngoài ra, cuộc kiểm toán đã chỉ ra nhiều dấu hiệu cho thấy sự tồn tại của những yếu tố không chắc chắn trọng yếu dẫn đến nghi ngờ đáng kể về khả năng hoạt động liên tục của công ty. Vì vậy, kiểm toán viên từ chối đưa ra ý kiến đối với báo cáo tài chính của Tôn Thống Nhất cho năm tài chính kết thúc ngày 31 tháng 12 năm 2022.
Đằng sau những con số “nhảy múa” trên báo cáo tài chính
Theo ông Nguyễn Thế Minh – Giám đốc Phân tích Công ty Chứng khoán Yuanta Việt Nam, báo cáo tài chính là một trong những tài liệu quan trọng để cổ đông đánh giá “sức khỏe” tài chính của doanh nghiệp trước khi mua cổ phần.
Thực tế, trên thị trường chứng khoán vẫn có thời kỳ đón nhận “làn sóng” công bố báo cáo tài chính doanh nghiệp. Nhiều cổ phiếu cũng biến động tăng/giảm theo số liệu tài chính do BCTC doanh nghiệp cung cấp.
Sự lệch pha giữa các con số lợi nhuận trên BCTC tự lập và sau kiểm toán luôn “nóng” mỗi mùa BCTC soát xét và công bố. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến tính minh bạch của thị trường mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến các nhà đầu tư.
Phân tích sâu hơn về nguyên nhân của sự khác biệt này, chuyên gia đưa ra hai trường hợp. Thứ nhất, một số doanh nghiệp do sơ ý, sơ sót trong quá trình hợp nhất khi không ước tính đầy đủ số liệu hợp nhất của các công ty con dẫn đến số liệu sau kiểm toán có sự chênh lệch. Thứ hai, nhiều doanh nghiệp cố tình muốn “né” tình hình khó khăn của doanh nghiệp để tránh ảnh hưởng đến giá cổ phiếu.
Thông thường, các công ty vốn hóa lớn sẽ có chênh lệch khá nhỏ giữa báo cáo tài chính hợp nhất và sau kiểm toán, tính minh bạch cao hơn. Ngược lại, các công ty vừa và nhỏ có xu hướng hậu kiểm toán nhiều hơn.
Theo các chuyên gia, rất khó để biết doanh nghiệp đã “xử lý” các khoản mục trên báo cáo tài chính như thế nào vì không đủ nguồn lực để kiểm chứng thông tin. Tuy nhiên, để tránh rủi ro trong quá trình đầu tư, nhà đầu tư cần lưu ý một số yếu tố.
(1) Lịch sử kinh doanh. Điều đó có nghĩa là cần phải tìm hiểu xem doanh nghiệp có từng xảy ra tình huống tương tự trong quá khứ hay không để xác định tính minh bạch của doanh nghiệp.
(2) Ngành nghề kinh doanh. Các chuyên gia cho rằng, doanh nghiệp bất động sản cần lưu ý vì báo cáo tài chính thường dựa trên giá trị sổ sách, từ đó họ có thể tự định giá dự án để ước tính doanh thu, lợi nhuận. Ngoài ra, cũng cần quan tâm đến tỷ lệ nắm giữ của các tập đoàn đa ngành. Bởi các tập đoàn này thường không tập trung vào kinh doanh, chủ yếu là hợp nhất từ các công ty con.
(3) Dòng tiền. Các nhà đầu tư thường quá chú trọng đến doanh thu, lợi nhuận mà quên đi dòng tiền và tính thanh khoản của doanh nghiệp. Quan tâm đến dòng tiền của doanh nghiệp trên báo cáo tài chính sẽ giúp nhà đầu tư tránh được một số doanh nghiệp yếu kém.
Link nguồn: https://cafef.vn/loi-nhuan-cua-nhieu-dai-gia-boc-hoi-sau-kiem-toan-dang-sau-nhung-so-lieu-nhay-mua-tren-bctc-la-gi-188230330230026605.chn
