Trong 7 tháng đầu năm 2024, sản lượng điện thương phẩm tăng trưởng mạnh, đạt 161 tỷ kWh, tăng 13,5% so với cùng kỳ do nhu cầu điện cao. Tương tự, sản lượng điện sản xuất đạt 179 tỷ kWh, tăng 11,5%, trong đó nhiệt điện than và thủy điện đóng góp nhiều nhất với sản lượng lần lượt là 96 tỷ kWh, chiếm 53,7% tổng sản lượng toàn hệ thống và 41 tỷ kWh, chiếm 22,8% tổng sản lượng toàn hệ thống, tiếp theo là năng lượng tái tạo và nhiệt điện khí.
Với nhu cầu tiêu thụ điện mạnh mẽ, Công ty chứng khoán Dragon Capital (VDSC) dự báo tiêu thụ điện sẽ tăng trưởng mạnh và đạt 275 tỷ kWh, tăng 9,5% vào năm 2024 và 297 tỷ kWh, tăng 8,0% vào năm 2025.
Đến năm 2025, đóng góp của thủy điện sẽ cao hơn do chu kỳ thời tiết thuận lợi hơn, bên cạnh nhiệt điện LNG không còn dư địa phát triển nhiệt điện than (tối đa 30,1 MW vào năm 2030, thực tế trong 6 tháng đầu năm 2024 đã đạt 29,5 MW), các nguồn năng lượng tái tạo mới vẫn đang chờ hoàn thiện các cơ chế cần thiết để triển khai, còn điện khí thiên nhiên đang gặp vấn đề về nguồn cung nhiên liệu.
Riêng thủy điện, trong 7 tháng đầu năm 2024, tổng sản lượng thủy điện toàn hệ thống tăng 13,7% lên 41 tỷ kWh và tỷ lệ huy động từ các nguồn thủy điện bắt đầu cao hơn so với 7 tháng đầu năm 2023 do chu kỳ El Nino đi qua, trái ngược với diễn biến trong nửa đầu năm 2024.
Theo VDSC, sản lượng của các công ty thủy điện sẽ cải thiện từ nửa cuối năm 2024, và kết quả kinh doanh của các công ty thủy điện sẽ tăng trưởng tốt trong năm 2025 so với năm 2024 nhờ chu kỳ chuyển tiếp La Nina diễn ra từ tháng 9/2024. Giá điện bình quân năm 2025 của các công ty thủy điện khó có thể giảm so với năm 2024, và có khả năng tăng khi tình hình tài chính của EVN được cải thiện.
Sản lượng thủy điện sẽ tăng trưởng tốt vào năm 2025 nhờ chu kỳ thủy văn thuận lợi. Sản lượng thương mại của các công ty thủy điện trong chu kỳ La Nina cao hơn chu kỳ El Nino khoảng 10-20%, do chi phí sản xuất thấp hơn các loại hình phát điện khác.
Cụ thể, chi phí sản xuất của các công ty thủy điện và giá bán điện của các công ty thủy điện thấp nhất trong các nguồn điện (chi phí sản xuất điện/kWh của các công ty thủy điện phần lớn ở mức 400 – 600 đồng/kWh, thấp hơn nhiều so với mức bình quân 1.100 – 1.300 đồng/kWh của các công ty nhiệt điện than).
Cũng theo VDSC, do áp lực khi chi phí sản xuất điện luôn cao hơn giá bán lẻ điện trong giai đoạn 2021 – 2023, EVN đã kiểm soát chặt chẽ hơn chi phí sản xuất điện bình quân năm 2024, thông qua việc điều tiết tỷ lệ alpha (sản lượng hợp đồng/sản lượng thực tế) giữa các loại hình phát điện.
Theo đó, tỷ lệ alpha của các nhà máy thủy điện được điều chỉnh lên 98%, mức cao nhất kể từ khi thị trường phát điện cạnh tranh bắt đầu hoạt động. Ở mức alpha cao như vậy, các nhà máy thủy điện khó có thể tăng hiệu suất vận hành vào những thời điểm giá điện thị trường cao, thường là vào mùa nắng nóng trong 6 tháng đầu năm.
Điều này gây áp lực lên kết quả kinh doanh của các nhà máy thủy điện lớn trên 30MW, vốn phụ thuộc vào thị trường phát điện cạnh tranh để nâng cao hiệu quả vận hành, do giá FMP thường cao hơn giá hợp đồng (Pc) của nhóm thủy điện.
Do đó, mặc dù pha La Nina có khả năng xảy ra từ tháng 8/2024, nhưng hiệu quả kinh doanh của nhóm thủy điện sẽ không thực sự cải thiện. Tuy nhiên, tỷ lệ alpha 98% là tỷ lệ đỉnh mà EVN có thể áp dụng cho nhóm thủy điện.
Trong kịch bản thận trọng khi tỷ lệ này được duy trì vào năm 2025, sự cải thiện trong nhóm thủy điện dự kiến sẽ đến từ tăng trưởng sản lượng do chu kỳ La Nina.
Theo kịch bản tích cực, hiệu quả kinh doanh năm 2025 của các tập đoàn thủy điện lớn có công suất trên 30MW sẽ cải thiện mạnh khi tăng trưởng sản lượng nhờ chu kỳ La Nina, hệ số alpha giảm khi EVN chủ động hơn trong việc điều chỉnh giá bán lẻ điện theo biến động giá nhiên liệu và nguồn điện đầu vào.
Đối với các doanh nghiệp sở hữu nhà máy thủy điện nhỏ (dưới 30MW) có giá bán điện tính theo biểu giá chi phí tránh được như PC1, kết quả kinh doanh của ngành điện sẽ khả quan hơn so với năm 2023 do không bị tác động đến giá bán điện.
Dựa trên số liệu thống kê, VDSC cho rằng EVN sẽ cần tiếp tục điều chỉnh giá bán lẻ điện trong năm 2025 ít nhất 5% (tương đương 100 đồng/kWh) để hòa vốn. Vào tháng 5/2024, EVN đã được ban hành cơ chế điều chỉnh giá điện trong vòng 3 tháng theo Quyết định 05/2024/QĐ-TTg (so với 6 tháng trước đó). Việc điều chỉnh giá bán lẻ điện sẽ là không gian để EVN giảm áp lực lên tỷ lệ alpha và giá bán cho các công ty thủy điện.
Link nguồn: https://vneconomy.vn/vdsc-evn-phai-tang-gia-ban-le-dien-it-nhat-5-trong-nam-2025-moi-co-the-hoa-von.htm
