Tại hội thảo “Nhà ở cho lao động di cư – Thực trạng và giải pháp” do Viện Nghiên cứu đô thị và phát triển hạ tầng tổ chức ngày 22/8, các chuyên gia nhận định, nhà ở cho người lao động, nhất là lao động di cư tại các khu công nghiệp vẫn còn nhiều hạn chế.
TỶ LỆ NGƯỜI LAO ĐỘNG CÓ THỂ MUA NHÀ VẪN THẤP
Số liệu thống kê của Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội cho thấy, đến nay, tỷ lệ người lao động tại các khu công nghiệp có thể mua hoặc thuê nhà vẫn còn thấp. Cụ thể, tính đến tháng 5/2023, cả nước có 398 khu công nghiệp với khoảng 7 triệu lao động. Trong đó, hơn 50% người lao động có nhu cầu về nhà ở, nhưng tỷ lệ nhà ở cho người lao động làm việc tại các khu công nghiệp, khu chế xuất mới chỉ đáp ứng được khoảng 30% nhu cầu.
Liên quan đến vấn đề này, TS Nhạc Phan Linh, Phó Viện trưởng phụ trách Viện Công nhân và Công đoàn, chia sẻ, theo số liệu điều tra năm 2024, có 53,9% lao động di cư đang sống trong các phòng trọ nhà cấp 4, nhà cho thuê, nhà lợp tôn hoặc lợp fibro xi măng. Đối với nhà cấp 4, mặc dù hầu hết đều có nhà vệ sinh riêng nhưng diện tích ở rất hạn chế.
Với diện tích sử dụng nhỏ, dưới 30m2, thậm chí dưới 10m2, các ngôi nhà không có phòng riêng cho từng cá nhân, không có khu vực học tập riêng cho trẻ em. Mọi hoạt động nấu nướng, chăm sóc trẻ em, sinh hoạt gia đình, nghỉ ngơi đều phải diễn ra trong một không gian duy nhất.
Theo ThS. Nguyễn Ngọc Anh, Ban Quản lý dự án Cơ quan Công đoàn, hiện nay, nguồn vốn phục vụ chương trình phát triển nhà ở xã hội cho công nhân còn hạn chế, khó tiếp cận và chưa đáp ứng được nhu cầu. Về vấn đề miễn tiền sử dụng đất, người mua, thuê nhà và bản thân doanh nghiệp không được hưởng lợi trực tiếp từ chính sách này. Mức lợi nhuận 10% trong đầu tư nhà ở xã hội chưa đủ hấp dẫn… Mặt khác, vấn đề quy hoạch xây dựng và phát triển dự án chỉ tập trung vào các công trình hạ tầng kỹ thuật. Cơ chế chính sách chưa có sự phân cấp quản lý, đầu tư…
Riêng về giá cả, qua tìm hiểu tại địa phương, có nơi nhà ở xã hội, nhà ở cho công nhân giá rẻ nhưng chất lượng không đảm bảo. Trong khi đó, ở những nơi khác, người lao động thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp khó tiếp cận vì giá quá cao. Thiếu nhà ở là một trong những lý do khiến người lao động không muốn ở lại thành phố.
GIẢI PHÁP ĐỀ XUẤT VỀ QUY HOẠCH
Ông Nguyễn Ngọc Anh đánh giá, để thúc đẩy đầu tư xây dựng nhà ở xã hội cho công nhân thuê, trước hết cần nâng cao nhận thức của hệ thống chính trị, doanh nghiệp và người lao động về xây dựng nhà ở xã hội.
“Thể chế, chính sách về nhà ở xã hội cần tiếp tục được hoàn thiện, sửa đổi phù hợp về đất đai, vốn đầu tư, quy hoạch… Ngoài ra, cần chủ động, quyết liệt hơn trong triển khai chính sách; phát huy vai trò của tổ chức công đoàn trong hoạt động nghiên cứu, đề xuất các mô hình đầu tư, quản lý, vận hành mới… Đồng thời, cần thực hiện tốt công tác công khai, minh bạch, tập trung kiểm tra, giám sát việc xây dựng, cho thuê, mua nhà ở xã hội cho công nhân”, đại diện Ban Quản lý dự án thiết chế công đoàn cho biết.
Cũng tại hội thảo, Thạc sĩ Kiến trúc sư Lê Thị Thúy Hà, Viện Quy hoạch đô thị và nông thôn đã đề xuất một số giải pháp thiết kế nhà ở xã hội cho công nhân khu công nghiệp.
Theo bà Thúy Hà, thực tế các khu công nghiệp hiện nay nằm ở nhiều vị trí rất đa dạng, với nguyên tắc là khu dân cư phải kết nối người lao động với các thiết chế xã hội xung quanh. Do đó, cần có giải pháp quy hoạch.
Riêng về giải pháp khu công nhân gắn với đô thị, khu công nghiệp ngoại thành – xa đô thị, đề xuất tổ chức thành các đơn vị nhà ở có thể chuyên môn hóa hoặc mở rộng. Đối với các khu công nghiệp ở ngoại thành đô thị, đề xuất bố trí nhà ở cho công nhân xen kẽ giữa các đơn vị tại các đô thị mới.
Ngoài ra, đối với giải pháp nhà ở công nhân gắn liền với khu công nghiệp, khu dân cư tập trung, giải pháp sẽ được triển khai dưới dạng khu dân cư nằm trong phạm vi đất có ranh giới xác định; có thể áp dụng tại các cụm khu công nghiệp có lực lượng lao động hạn chế, xa khu dân cư đô thị.
Đối với diện tích phân tán, giải pháp là phân chia thành nhiều cụm nhỏ xung quanh khu công nghiệp, có thể áp dụng tại các khu công nghiệp sạch – công nghệ cao, khu công nghiệp tổng hợp, khu dịch vụ gần khu dân cư đô thị.
Trong khi các khu dân cư được bố trí dọc theo tuyến đường với giải pháp bố trí khu dân cư dọc theo tuyến giao thông đối xứng với khu công nghiệp; có thể áp dụng các nhóm khu công nghiệp kỹ thuật sạch, nhóm khu công nghiệp tổng hợp và khu dịch vụ nằm trên các tuyến giao thông kết nối với khu đô thị.
Các chuyên gia cho rằng, hiện nay, khi Luật Đất đai 2024, Luật Nhà ở 2023 và Luật Kinh doanh bất động sản 2023 chính thức có hiệu lực từ ngày 01/8/2024, cùng các văn bản hướng dẫn theo luật, có thể nói chính sách hỗ trợ nhà ở xã hội, nhà ở cho công nhân tại các khu công nghiệp sẽ tạo nên hành lang pháp lý tương đối hoàn thiện, góp phần hỗ trợ, khuyến khích doanh nghiệp tham gia phát triển nhà ở xã hội, nhà ở cho công nhân.
Link nguồn: https://vneconomy.vn/thieu-nha-khien-lao-dong-khong-man-ma-o-lai-thanh-pho.htm
