Có thể thấy, phát triển nhà ở xã hội không còn là mục tiêu đơn lẻ hay nhiệm vụ độc lập của bất kỳ cơ quan nào mà là nhiệm vụ chính trị quan trọng. Do đó, cần có chiến lược hướng tới sự ổn định an sinh xã hội lâu dài cho đất nước, góp phần xây dựng lực lượng lao động ổn định và bền vững cho sự phát triển của Việt Nam trong những thập kỷ tới.
Cần một kế hoạch tổng thể
Hiện nay, tư duy quy hoạch phát triển nhà ở xã hội tại một số địa phương còn bất cập về mặt tiếp cận, chiến lược, nội dung triển khai còn chắp vá, mang tính tình thế nặng nề.
Những hạn chế nêu trên không chỉ làm giảm hiệu quả của các dự án nhà ở xã hội mà còn cản trở sự phát triển bền vững của các khu đô thị. Nếu cách tiếp cận thiếu tầm nhìn dài hạn về phát triển con người và thiếu định hướng trong việc nâng cấp hệ thống giá trị sống, nhiều người có nhu cầu nhà ở xã hội sẽ khó có thể nâng cao trình độ học vấn và trở thành những người có thu nhập ổn định, bền vững.
Nhiều dự án nhà ở xã hội được triển khai mà không có kế hoạch dài hạn, toàn diện và thiếu tính thống nhất. Thay vì có chiến lược rõ ràng và thống nhất, các dự án nhà ở xã hội này thường chỉ nhằm mục đích đáp ứng nhu cầu nhà ở trước mắt; mà không cân nhắc kỹ lưỡng đến tác động lâu dài.
Một dự án nhà ở xã hội tại Thành phố Thủ Đức, Thành phố Hồ Chí Minh. Ảnh: BẢO NGỌC
Trên thực tế, một số vị trí đất được lựa chọn để xây dựng nhà ở xã hội chưa được tính toán kỹ lưỡng về quy mô đầu tư, dân số, cùng với sự hỗ trợ của các tiện ích xung quanh. Các lô đất có diện tích quá nhỏ, đầu tư không đầy đủ về kết nối hạ tầng với các khu vực xung quanh có thể làm tăng thời gian triển khai, kéo dài tiến độ và chi phí cho cả chủ đầu tư và cơ quan quản lý.
Ngoài ra, khi triển khai các dự án nhà ở xã hội, thường phải chuẩn bị đất sạch để xây dựng. Một số vị trí quy hoạch được lựa chọn vẫn còn vướng mắc nhiều loại đất – đất nông nghiệp, đất nghĩa trang, đất dân cư hiện hữu, thậm chí đất kênh rạch. Điều này làm kéo dài thời gian triển khai do vấn đề đền bù, giải phóng mặt bằng, thậm chí khó triển khai nếu không có sự can thiệp kịp thời của cơ quan quản lý.
Tại một số địa phương, giải pháp quy hoạch sử dụng đất cho các dự án nhà ở xã hội chưa được coi trọng, một phần do tư duy ngắn hạn, cục bộ, coi nhà ở xã hội là “gánh nặng” cho công tác quản lý, không thu ngân sách từ quỹ đất mà còn đòi hỏi sự phối hợp của nhiều bên liên quan. Do đó, thay vì ưu tiên những vị trí tốt, có tính bền vững lâu dài cho các dự án an sinh xã hội quan trọng như nhà ở xã hội, thì những vị trí đó thường được ưu tiên cho các dự án bất động sản thương mại, khu nhà ở cao cấp, khu vực phục vụ một số ít người có điều kiện. Đây là một tập quán đẩy giá đất, mức sống và sự phân biệt đối xử lên cao, khiến điều kiện sống ở các khu vực khác, đặc biệt là vùng ven ngày càng khó khăn.
Ngoài ra, một bất cập nữa trong tư duy quy hoạch nhà ở xã hội tại một số địa phương là thiếu tầm nhìn dài hạn. Nhiều dự án chỉ tập trung đáp ứng nhu cầu trước mắt mà không xem xét đến yếu tố phát triển bền vững… Đồng thời, chưa có chính sách, kế hoạch phát triển các tiện ích xã hội đáp ứng đúng nhu cầu và đủ chất lượng cho số đông.
Phải hướng tới tương lai
Để khắc phục những bất cập nêu trên, cần phải thay đổi tư duy quy hoạch nhà ở xã hội, hướng tới xây dựng các khu đô thị đảm bảo điều kiện an sinh xã hội cho cư dân.
Quy hoạch nhà ở xã hội cần được lồng ghép vào quy hoạch tổng thể, dài hạn của địa phương, có sự phối hợp giữa các cơ quan quản lý và chủ đầu tư, bảo đảm các dự án được triển khai đồng bộ, hiệu quả, đáp ứng nhu cầu của cộng đồng theo hướng bền vững.
Ngoài ra, cần nghiên cứu chi tiết về nhu cầu của cư dân, điều kiện kinh tế – xã hội và khả năng phát triển cơ sở hạ tầng để đảm bảo các dự án nhà ở xã hội không chỉ đáp ứng nhu cầu hiện tại mà còn có tiềm năng mở rộng và phát triển trong tương lai. Các khu nhà ở xã hội cần được quy hoạch để kết nối tốt với các khu vực khác, tạo điều kiện thuận lợi cho cư dân di chuyển và tiếp cận các dịch vụ cơ bản.
Các dự án nhà ở xã hội cần tập trung vào phát triển con người, cải thiện hệ thống giá trị và trình độ học vấn của cư dân. Điều này có thể thực hiện thông qua việc cung cấp các chương trình đào tạo nghề, giáo dục và dịch vụ hỗ trợ cộng đồng.
Ví dụ, các khu nhà ở xã hội có thể tích hợp các trung tâm đào tạo nghề, trường học và các cơ sở giáo dục khác để cư dân có thể dễ dàng tiếp cận và nâng cao trình độ của mình. Đồng thời, cần có các chương trình hỗ trợ tài chính, tư vấn nghề nghiệp và các dịch vụ xã hội khác để giúp cư dân ổn định cuộc sống và cải thiện thu nhập. Đối với nhóm cư dân là lao động chân tay, buôn bán, đặc biệt là phụ nữ độc thân hoặc người cao tuổi, cần có thiết kế, quy hoạch vị trí và các tiện ích dành riêng cho họ.
Link nguồn: https://cafef.vn/thay-doi-tu-duy-phat-trien-nha-o-xa-hoi-18824080308464955.chn
