Đợt bán tháo trên thị trường tài chính toàn cầu vào thứ Hai tuần trước dường như chỉ là một cú sốc tạm thời, một sự hoảng loạn ngắn ngủi do sự thay đổi chính sách của Ngân hàng Nhật Bản (BOJ) và nỗi lo về suy thoái kinh tế ở Hoa Kỳ.
Nhưng đợt bán tháo diễn ra quá nhanh và lắng xuống cũng nhanh chóng cho thấy thị trường dễ bị tổn thương như thế nào trước hoạt động giao dịch chênh lệch lãi suất – một chiến lược mà trong đó các quỹ đầu cơ vay hàng trăm tỷ đô la bằng các loại tiền tệ có lãi suất thấp như đồng Yên Nhật để đầu tư vào hầu như mọi ngóc ngách trên thế giới.
Theo Bloomberg, giao dịch chênh lệch lãi suất theo truyền thống là một công thức sinh lợi: vay tiền ở Nhật Bản—nền kinh tế cuối cùng trên thế giới có lãi suất cực thấp—và sau đó đầu tư vào trái phiếu Mexico, có lợi suất trên 10%, cổ phiếu Nvidia tăng vọt hoặc thậm chí là bitcoin. Khi đồng yên tiếp tục giảm, các khoản vay bằng đồng yên đó trở nên rẻ hơn để trả nợ và lợi nhuận từ các giao dịch như vậy thậm chí còn lớn hơn.
CARRY-TRADING LỚN ĐẾN MỨC NÀO?
Nhưng đột nhiên, dường như tất cả các nhà đầu tư đều rút khỏi giao dịch chênh lệch lãi suất, điều này đã giúp thúc đẩy một đợt tăng giá mạnh của đồng yên, từ đó gây ra một đợt bán tháo nhanh chóng đối với cổ phiếu và các loại tiền tệ khác khi các nhà giao dịch bán tài sản để đáp ứng các cuộc gọi ký quỹ. Sự gia tăng bất ngờ của đồng yên cũng làm rung chuyển cổ phiếu Nhật Bản, khiến chỉ số Nikkei 225 giảm mạnh nhất trong một ngày kể từ năm 1987, vì các nhà đầu tư lo ngại rằng sự gia tăng của đồng tiền này sẽ gây tổn hại đến các nhà xuất khẩu.
David Lutz, giám đốc ETF tại JonesTrading, cho biết: “Hoạt động giao dịch chênh lệch tỷ giá đồng yên vẫn là tâm điểm của mọi diễn biến trên thị trường hiện nay”.
Áp lực đã gia tăng trong nhiều tuần khi các thị trường mạnh nhất trong giao dịch chênh lệch lãi suất bắt đầu suy yếu, bao gồm cả sự trượt dốc của Nasdaq từ mức cao kỷ lục và mối lo ngại của các nhà đầu tư rằng Fed có thể đã chờ quá lâu để tăng lãi suất, khiến nền kinh tế có nguy cơ suy thoái.
Và rồi tia lửa xuất hiện, đợt tăng lãi suất bất ngờ của BOJ. Đợt tăng lãi suất thứ hai của BOJ trong năm nay đã đưa lãi suất chuẩn của đồng yên lên 0,25%, vẫn là mức thấp nhất trong số các nền kinh tế phát triển. Nhưng động thái này đủ để làm lung lay niềm tin lâu nay của các nhà đầu tư rằng chi phí đi vay ở Nhật Bản sẽ vẫn gần bằng không.
Thị trường đã ổn định trở lại, nhưng sự kiện này đã gióng lên hồi chuông cảnh báo về mức độ đòn bẩy mà các nhà đầu tư đã sử dụng ở Nhật Bản khi BOJ tiếp tục bơm tiền vào nền kinh tế bất chấp lạm phát gia tăng. Điều này đã làm dấy lên mối lo ngại về việc liệu sự đảo ngược giao dịch chênh lệch lãi suất đã gần hoàn tất hay chưa, hay liệu nó sẽ tiếp tục và gây ra một làn sóng bán tháo trong những tuần tới.
Thật khó để trả lời câu hỏi này vì không có số liệu chính thức về số tiền đã được đổ vào giao dịch chênh lệch lãi suất. Theo dữ liệu từ GlobalData TS Lombard, khoảng 1,1 nghìn tỷ đô la đã được đổ vào loại giao dịch này, dựa trên giả định rằng tất cả số tiền mà các nhà đầu tư nước ngoài đã vay từ Nhật Bản kể từ cuối năm 2022 đã được sử dụng cho giao dịch chênh lệch lãi suất và rằng các nhà đầu tư tại Nhật Bản cũng đã sử dụng đòn bẩy tài chính để mua tài sản ở nước ngoài.
Sau sự đảo ngược ngoạn mục của tuần trước trong giao dịch chênh lệch lãi suất, các nhà chiến lược tại JPMorgan Chase cho biết khoảng ba phần tư vị thế giao dịch chênh lệch lãi suất tiền tệ toàn cầu đã được đóng lại. Citigroup cho biết giao dịch chênh lệch lãi suất còn lại đã giảm xuống mức đủ thấp để đưa thị trường ra khỏi “vùng nguy hiểm”.
Tuy nhiên, các tổ chức khác như ngân hàng BNY tin rằng sự đảo ngược giao dịch chênh lệch lãi suất sẽ tiếp tục, thậm chí có thể đẩy đồng yên lên mức 100 yên đổi 1 đô la, nghĩa là đồng đô la sẽ mất giá 30% so với đồng yên so với tỷ giá hối đoái USD/yên vào cuối tuần trước.
LỊCH SỬ CỦA BONG BÓNG THƯƠNG MẠI CẠNH TRANH
“Giao dịch chênh lệch lãi suất có thể tiếp tục đảo ngược. Tuy nhiên, phần nguy hiểm nhất của bong bóng vỡ này đã qua rồi”, Steven Barrow, giám đốc chiến lược tiền tệ G10 tại Standard Bank ở London, cho biết trong một báo cáo.
Bong bóng chênh lệch lãi suất, theo cách gọi của ông Barrow, có nguồn gốc từ nhiều thập kỷ trước. Vào những năm 1990, khi nền kinh tế Nhật Bản lao dốc do bong bóng bất động sản vỡ, các nhà hoạch định chính sách tiền tệ đã cắt giảm lãi suất xuống 0. Các nhà kinh tế tại Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) thậm chí còn cho rằng chênh lệch lãi suất là một phần nguyên nhân gây ra cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008.
Tuy nhiên, đến năm 2016, BOJ thậm chí đã cắt giảm lãi suất xuống dưới 0.
Động lực để các nhà đầu cơ vay tiền ở Nhật Bản đã được tăng cường hơn nữa khi các ngân hàng trung ương khác bắt đầu chiến dịch tăng lãi suất để chống lại lạm phát gia tăng sau khi các biện pháp ứng phó với đại dịch Covid-19 được dỡ bỏ. Khi lãi suất tăng trên toàn cầu, BOJ đã giữ lãi suất dưới 0, khiến giao dịch chênh lệch lãi suất thậm chí còn có lợi hơn cho các nhà đầu tư.
Kết quả là dòng tiền đầu cơ ồ ạt chảy ra khỏi Nhật Bản, gây áp lực giảm giá lên đồng yên khi các nhà giao dịch bán đồng yên để mua tiền tệ của các quốc gia mà họ đang đầu tư. Tác động của hoạt động này đặc biệt rõ rệt ở Mỹ Latinh, nơi lãi suất thường cao hơn nhiều so với ở Hoa Kỳ và Châu Âu. Vào năm 2022 và 2023, các loại tiền tệ như đồng real của Brazil và đồng peso của Mexico đã tăng mạnh, trở thành một trong những loại tiền tệ có hiệu suất tốt nhất thế giới.
Một ví dụ về lợi nhuận ấn tượng của giao dịch chênh lệch lãi suất là vay đồng yên và đầu tư vào Mexico, mang lại lợi nhuận 40% vào năm 2023. Trong 7 tháng đầu năm nay, giao dịch chênh lệch lãi suất bằng cách vay đồng yên Nhật để đầu tư vào rổ 8 loại tiền tệ của các nền kinh tế mới nổi đã mang lại lợi nhuận 17%.
Alejandro Cuadrado, giám đốc chiến lược ngoại hối tại Banco Bilbao Vizcaya Argentaria SA ở New York, cho biết: “Vài tháng trước, việc lạc quan về đồng peso Mexico là một giao dịch không cần phải suy nghĩ. Những ngày đó đã qua rồi”.
Khi đồng yên bắt đầu phục hồi từ mức thấp nhất trong 38 năm vào đầu tháng 7, các nhà giao dịch chênh lệch lãi suất đã vội vã mua đồng yên để chốt lời, đẩy đồng yên lên cao hơn, dẫn đến một vòng xoáy tự củng cố. BOJ đã đổ thêm dầu vào lửa với đợt tăng lãi suất vào ngày 31 tháng 7 và những lo ngại về suy thoái kinh tế ở Hoa Kỳ đã khiến các nhà giao dịch tin rằng Fed sẽ phải cắt giảm lãi suất mạnh mẽ.
Sau khi cổ phiếu Nhật Bản giảm hơn 12% vào ngày 5 tháng 8, Phó Thống đốc BOJ Shinichi Uchida đã trấn an các nhà đầu tư rằng ngân hàng trung ương sẽ không tăng lãi suất cho đến khi thị trường ổn định. Thị trường đã ổn định trong các phiên gần đây và có dấu hiệu cho thấy các quỹ đầu cơ đã rút lại một số khoản cược của họ vào mức tăng tiếp theo của đồng yên.
Các nhà giao dịch tin rằng thị trường ngoại hối có khả năng biến động nhiều hơn trong năm nay, một kỳ vọng có thể khiến giao dịch chênh lệch lãi suất kém hấp dẫn hơn. Một phần sức hấp dẫn của giao dịch chênh lệch lãi suất đến từ sự ổn định của thị trường ngoại hối, bên cạnh sự mất giá liên tục của đồng yên.
“Không có giao dịch nào có thể kéo dài mãi mãi. Thực tế đã thay đổi. BOJ đang thắt chặt và một cái gì đó phải phá vỡ. Trong trường hợp này, đó là giao dịch chênh lệch lãi suất”, Jack McIntyre, giám đốc danh mục đầu tư tại Brandywine Global Investment Management cho biết.
Link nguồn: https://vneconomy.vn/noi-am-anh-mang-ten-carry-trade.htm
