Tại chương trình trò chuyện “Đảm bảo lợi ích bền vững khi sửa đổi Luật thuế tiêu thụ đặc biệt đối với đồ uống có cồn” bởi vì Tạp chí Kinh tế Việt Nam/VnEconomy Tại hội nghị diễn ra chiều 31/7, các chuyên gia cho biết một trong những mục tiêu quan trọng khi áp thuế tiêu thụ đặc biệt đối với đồ uống có cồn là giảm tiêu thụ rượu, bia.
Do đó, cơ quan soạn thảo cần làm rõ việc tăng thuế dẫn đến tăng giá sẽ tác động thế nào đến hành vi tiêu dùng?
“Chúng ta phải kết hợp nhiều công cụ lại với nhau, không chỉ đơn thuần ban hành chính sách một cách trực tiếp. Thay vào đó, chúng ta cũng cần hiểu được suy nghĩ và nguyện vọng của các bên liên quan để hiểu được những mối quan tâm, lo lắng và khó khăn của các cá nhân chịu tác động của chính sách.”
“Chúng ta cũng phải nhìn lại quá khứ để thấy tại sao thuế tiêu thụ đặc biệt đối với đồ uống có cồn tăng khá mạnh nhưng lại không thể điều chỉnh hành vi của người tiêu dùng như mong đợi. Bộ Y tế đã đưa ra số liệu chứng minh rằng tổng lượng tiêu thụ rượu, bia không giảm mà còn tăng qua các năm”, TS. Nguyễn Quốc Việt, Phó Viện trưởng Viện Kinh tế và Chính sách Việt Nam (VEPR), nêu vấn đề.
Phát biểu tại hội thảo, bà Đặng Thúy Hà, Chuyên gia nghiên cứu hành vi người tiêu dùng, Giám đốc khu vực miền Bắc, NielsenIQ Việt Nam, lý giải, do nhiều yếu tố văn hóa, nhiều năm qua, rượu, bia không chỉ trở thành thức uống mà còn là thói quen của nhiều người, không thể thiếu trong các bữa tiệc hay cuộc họp thân mật.
Theo bà Hà, xu hướng tiêu dùng và hành vi tiêu dùng không chỉ chịu ảnh hưởng của giá sản phẩm mà còn bởi nhiều yếu tố khác như nhân khẩu học và khu vực.
Dưới góc độ kinh tế, PGS-TS Hoàng Văn Cường, Ủy viên Ủy ban Tài chính – Ngân sách Quốc hội, Phó Chủ tịch Hội Khoa học Kinh tế Việt Nam, lưu ý, những sản phẩm tiêu dùng đã trở thành thói quen có độ co giãn giá thấp; giá cả thay đổi nhỏ cũng không làm mất cầu. Nếu sản phẩm có độ co giãn giá cao, người có khả năng chi trả thấp sẽ ngừng tiêu dùng nếu giá tăng; người có khả năng chi trả cao sẽ tiếp tục duy trì.
Tuy nhiên, thực tế cho thấy với các sản phẩm như thuốc lá, rượu, bia, người tiêu dùng có thu nhập cao có nhận thức tốt sẽ thay đổi hành vi khi được thông tin về tác hại của sản phẩm. Một số khác không nhận thức được tác hại của sản phẩm nên chưa thay đổi hành vi và vẫn duy trì thói quen tiêu dùng.
“Thậm chí, một số người còn mua phải sản phẩm rượu, bia không chính thức, tự sản xuất, tự nấu; vô tình chuyển từ việc tiêu thụ sản phẩm đã được kiểm định, kiểm soát an toàn sang tiêu thụ sản phẩm mới, không an toàn; tạo ra tác dụng trái với mục tiêu bảo vệ sức khỏe người dân”, PGS.TS Hoàng Văn Cường cho biết.
“Có nhiều người không có tiền, không đủ nhận thức và hiểu biết, thậm chí có người còn nói rằng cuộc đời chỉ sống có một lần. Đây là số đông trong xã hội, là đối tượng mà các cơ quan quản lý cần lưu ý khi đưa ra chính sách. Trong nghiên cứu của chúng tôi, nhóm trí thức có thu nhập cao, sẵn sàng chi tiền ngay cả khi giá cá tăng, chiếm hơn 20% và chính sách thuế tiêu thụ đặc biệt sẽ không bị ảnh hưởng nhiều”, bà Đặng Thúy Hà lo ngại về nguy cơ người tiêu dùng chuyển sang các sản phẩm trôi nổi, chất lượng thấp nếu giá tăng mạnh.
“Chúng ta phải kết hợp nhiều công cụ lại với nhau, không chỉ đơn thuần ban hành chính sách một cách trực tiếp. Thay vào đó, chúng ta cũng cần tìm hiểu suy nghĩ, nguyện vọng của các bên liên quan để hiểu được những mối quan tâm, lo lắng, khó khăn của các cá nhân chịu tác động của chính sách”, bà Hà nói.
Theo TS Nguyễn Quốc Việt, trong bối cảnh nền kinh tế chưa thực sự khởi sắc như hiện nay, cả doanh nghiệp và người dân vẫn còn thói quen “thắt lưng buộc bụng”. Do đó, nếu giá cả tăng chóng mặt, người dân thay đổi hành vi tiêu dùng sang các sản phẩm giá rẻ nhưng chất lượng thấp, không rõ nguồn gốc thì mục tiêu cao nhất của thuế tiêu thụ đặc biệt là thay đổi hành vi bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng chưa chắc đã đạt được.
Link nguồn: https://vneconomy.vn/hanh-vi-tieu-dung-ruou-bia-se-thay-doi-ra-sao-neu-tang-thue-tieu-thu-dac-biet.htm
