Quý II chứng kiến VN-Index “loạng choạng” trước ngưỡng 1.300 điểm, nhưng lại là giai đoạn hoạt động cho vay sôi động của các công ty chứng khoán. Tổng dư nợ cho vay của thị trường cuối quý ước đạt mức kỷ lục 225.000 tỷ đồng (9 tỷ USD), trong đó biên độ khoảng 218.000 tỷ đồng, tăng 23.000 tỷ đồng so với cuối quý I và là mức cao nhất từ trước đến nay.
Dư nợ cho vay tăng mạnh, các công ty chứng khoán cũng “ăn nên làm ra”. Trong quý II, lãi từ các khoản cho vay và phải thu của các công ty chứng khoán ước đạt 5.600 tỷ đồng, tăng 40% so với cùng kỳ năm 2023 và cao hơn gần 8% so với quý trước. Đây là con số lớn nhất trong lịch sử mà nguồn doanh thu này mang về cho các công ty chứng khoán trong một quý, bất chấp VN-Index giảm nhẹ trong quý II (dao động trong khoảng 1.245 – 1.285 điểm).
Trong bối cảnh ngành giao dịch biến động theo thị trường, và môi giới khó bứt phá do cạnh tranh gay gắt, cho vay đang đóng vai trò ngày càng quan trọng trong hoạt động của các công ty chứng khoán. Doanh thu từ mảng này thường chiếm khoảng 25-40% doanh thu hoạt động, thậm chí là mảng đóng góp lớn nhất tại một số công ty chứng khoán. Về lợi nhuận, lãi từ cho vay và các khoản phải thu đóng góp tới 75% tổng lợi nhuận trước thuế của các công ty chứng khoán trong quý I năm.
Nhìn chung, xu hướng các công ty chứng khoán “ngân hàng” được dự báo sẽ tăng trưởng khi các doanh nghiệp gặp khó khăn trong việc tiếp cận vốn từ các kênh tín dụng ngân hàng và trái phiếu. Trong khi đó, thủ tục cầm cố, thế chấp tài sản như cổ phiếu để vay vốn tại các công ty chứng khoán lại đơn giản và linh hoạt hơn nhiều. Điều này có lợi cho cả ba bên: (1) doanh nghiệp có thể giải quyết được nhu cầu vốn cấp thiết; (2) các công ty chứng khoán tăng quy mô cho vay nhanh chóng, mang lại nguồn thu lớn; (3) ngân hàng giải quyết được một phần vấn đề dư thừa vốn khi tăng trưởng tín dụng bị hạn chế.
Xét theo từng công ty chứng khoán, hầu hết các công ty top đầu đều ghi nhận tăng trưởng lãi từ các khoản cho vay và phải thu trong quý II so với cùng kỳ năm 2023. Tuy nhiên, so với quý I năm nay, bức tranh có phần phân hóa khi một số tên tuổi có nguồn doanh thu bị thu hẹp, đáng chú ý là TCBS và VNDirect. Điều này khá bất ngờ khi dư nợ cho vay của TCBS tăng vọt lên mức kỷ lục gần 1 tỷ USD sau quý IV.
Ngược lại, nhiều công ty chứng khoán ghi nhận lãi từ các khoản cho vay và phải thu tăng mạnh so với quý trước. Nguồn thu này của VPS, HSC, MBS, VPBankS, Vietcap thậm chí còn lập kỷ lục kể từ khi thành lập. Đáng chú ý, trong số này, chỉ có HSC có nợ phải trả tăng mạnh sau quý II, trong khi những cái tên còn lại gần như không thay đổi so với cuối quý I.
Khó có thể lý giải được những biến động nêu trên. Một phần lý do có thể đến từ định hướng và chính sách cho vay của các công ty chứng khoán, có những khác biệt nhất định. Với một số công ty chứng khoán tập trung vào “thỏa thuận”, lãi suất cho vay có thể khác biệt đáng kể so với lãi suất niêm yết. Ngoài ra, các công ty ưu tiên bán lẻ cũng đã tung ra nhiều sản phẩm cho vay lãi suất ưu đãi để kích cầu ký quỹ trong thời gian gần đây.
Nếu loại trừ các yếu tố trên, lãi suất cho vay ký quỹ tại các công ty chứng khoán chủ yếu dao động quanh mức 10-13,5% mặc dù lãi suất tiết kiệm và cho vay tại các ngân hàng vẫn duy trì ở mức rất thấp trong một thời gian dài. Điều này cũng dễ hiểu vì các công ty chứng khoán vẫn phải tìm cách bù đắp chi phí vốn cao trong giai đoạn trước.
Trong ngắn hạn, khó có thể kỳ vọng lãi suất biên giảm thêm nữa khi lãi suất ngân hàng đã có dấu hiệu tăng trở lại trong thời gian gần đây. Theo báo cáo mới nhất, KBSV dự báo mặt bằng lãi suất huy động sẽ tiếp tục tăng 0,7-1% trong nửa cuối năm 2024. Áp lực tỷ giá dự báo sẽ vẫn căng thẳng trong quý 3, trước khi hạ nhiệt vào quý 4 nhờ động thái cắt giảm lãi suất của Fed cũng như lượng ngoại tệ tăng từ kiều hối và xuất khẩu bước vào mùa cao điểm.
Với xu hướng lãi suất như trên, nếu nợ ký quỹ tiếp tục tăng, rất có thể doanh thu từ hoạt động cho vay của các công ty chứng khoán sẽ phá kỷ lục trong tương lai gần. Điều này hoàn toàn hợp lý vì các công ty chứng khoán vẫn còn nhiều dư địa để cho vay thêm khi tỷ lệ nợ vay ký quỹ/vốn chủ sở hữu vẫn thấp hơn nhiều so với mức đỉnh, cũng như mức độ an toàn theo quy định và hàng loạt kế hoạch tăng vốn đang được triển khai.
Link nguồn: https://cafef.vn/cho-vay-margin-9-ty-usd-cac-cong-ty-chung-khoan-thu-lai-ky-luc-bat-chap-vn-index-sut-giam-188240723170713082.chn
